سایت اطلاع رسانی صنعت برق ایران

موتورهای فاز- شکسته
موتور فاز-  شکسته موتور القایی تکفازی است که دو سیم پیچی استاتور دارد, سیم پیچی اصلی (M) و سیم پیچی کمکی راه اندازی (A)  همانند شکل زیر :

این دو سیم پیچی در استاتور 90 درجه ی الکتریکی از هم فاصله دارند , و سیم پیچی کمکی به صورتی طراحی شده که در سرعت معینی به وسیله ی کلید گریز از مرکز از مدار خارج می شود . طرح سیم پیچ کمکی طوری است که نسبت مفاومت به راکتانس آن بیشتر از سیم پیچی اصلی است , به طوری که فاز جریان سیم پیچی کمکی از فاز جریان سیم پیچی اصلی جلوتر است. معمولا این نسبت  R/X  بزرگتر با استفاده از سیم های نازک تر در سیم پیچی کمکی به وجود می آید . به کار بردن سیم های نازک تر در سیم پیچی کمکی از این جهت مجاز است که این سیم پیچی تنها در راه اندازی به کار می رود و همیشه حامل جریان نیست .
چون جریان سیم پیچی کمکی نسبت به جریان سیم پیچی اصلی پیشفاز است , میدان مغناطیسی BA قبل از میدان مغناطیسی اصلی BM به ماکزیمم می رسد . چون ابتدا BA  ماکزیمم می شود و بعد BM , میدانت مغناطیسی در جهت پاد ساعتگرد می چرخد . به عبارت دیگر , سیم پیچی کمکی باعث می شود که یکی از دو میدان مغناطیسی دوار و ناهم جهت استاتور از دیگری بزرگتر شود و گشتاور راه اندازی خالص دیگر صفر نباشد .

مشخصه ی گشتاور-  سرعت موتور فاز شکسته به صورت زیر می باشد :

در شکل زیر نمودار برش خورده یک موتور فاز- شکسته نشان داده شده است. سیم پیچی اصلی و کمکی را به سادگی می توان دید ( سیم پیچی های کمکی سیم های نازک تر دارند ),  کلید گریز از مرکز که هنگام رسیدن موتور به سرعت کار عادی سیم پیچ کمکی را از مدار قطع ( خارج ) می کند نیز در شکل دیده می شود.

درموتورهای القایی فاز- شکسته جریان سیم پیچی کمکی همواره قبل از جریان سیم پیچی اصلی ماکزیمم می شود , جهت چرخش موتور به این بستگی دارد که زاویه ی فضایی میدان مغناطیسی سیم پیچی کمکی 90درجه جلوتر یا 90 درجه عقب تر از زاویه ی میدان مغناطیسی اصلی قرار گرفته باشد. چون تنها با تعویض  اتصالات سیم پیچی کمکی می توان این زاویه را تغییر داد , جهت چرخش موتور را می توان با جابه جا کردن اتصالات سیم پیچی کمکی عکس کرد, بی ان که سیم پیچی اصلی تغییر داده شود.
کاربرد موتورهای فاز- شکسته
گشتاور راه اندازی موتورهای فاز- شکسته متوسط و جریان راه اندازی آنها نسبتا کم است. این موتورها در کاربردهایی نظیر پنکه , دمنده ها و پمپ های گریز از مرکز , که گشتاور راه اندازی خیلی زیادی لازم ندارند  به کار میروند . این موتورها دراندازه های کمتر از یک اسب بخار یافت می شوند و کاملا ارزان قیمت هستند.