سایت اطلاع رسانی صنعت برق ایران

موتور دالاندر  (به انگلیسی: Dahlander motor) نوعی موتور الکتریکی القایی دوسرعته است که تغییر سرعت در آن بر پایهٔ تغییر تعداد قطب‌ها انجام می‌شود. اتصال دالاندر در این موتور باعث تغییر در تعداد قطب های سیم پیچی موتور می شود.

روش کنترل سرعت دالاندر یک روش بدون تلفات است که نسبت به روش‌های کنترل تعداد قطب دیگر، مانند استفاده از چند سیم‌پیچ مجزا، بهینه‌تر است، به این معنا که در روش سیم‌پیچ‌های مجزا از ظرفیت موتور به صورت کامل استفاده نمی‌شود و در هر یک از حالت‌های کار موتور، تنها نیمی از سیم‌پیچ‌های استاتور مورد استفاده قرار می‌گیرند در حالی که در سیم پیچی دالاندر از تمام سیم پیچ ها در هر دو حالت استفاده شده و در حالت قطب بیشتر که سرعت کاهش میابد باعث افزایش  گشتاور می شود.

مبنای عملکرد

در ماشین‌های آسنکرون، سرعت میدان سنکرون ماشین از رابطهٔ  به دست می‌آید، که در آن ns سرعت سنکرون بر حسب بردقیقه، f فرکانس اصلی بر حسب هرتز و p شمار زوج‌قطب‌ها است. در عمل با توجه به وجود لغزش s، سرعت روتور از رابطهٔ به دست می‌آید. در نتیجه اگر ما تعداد قطب های ماشین را به وسیله تغییر در اتصال سیم پیچی تغییر دهیم یک تغییر سرعت گسسته در ماشین خواهیم داشت.

سه روش اتصال برای دالاندر:

مشخصه گشتاور دور در هریک از اتصالات:

مقایسه با دیگر روش‌های تغییر سرعت:

در اغلب مواردی که نیاز به استفاده از سرعت متغیر باشد، از ماشین‌های دی‌سی استفاده می‌شود. با این وجود کاربردهای خاصی وجود دارند که تنها دستیابی به چند سرعت معین و گسسته کفایت می‌کند، در این موارد استفاده از موتورهای قطب‌متغیر و چندسیم‌پیچه رایج است. از این میان، موتورهایی که تغییر قطب را با کمک سیم‌پیچ‌های مجزا انجام می‌دهند، حجم زیادی را در استاتور اشغال خواهند کرد. روش‌های مختلفی برای ایجاد موتورهای تک‌سیم‌پیچه‌ای که قطب و سرعت متغیر داشته باشند طراحی شده است؛ از میان آن‌هایی که نسبت دور ۱:۲ فراهم می‌کنند، موتور دالاندر به علت کمترپیچیده‌بودن چیدمان‌های کلیدزنی‌اش بیشترین کاربرد را یافته است. امروزه یک چیدمان نوین‌تر نیز که بر پایهٔ مدوله‌سازی دامنهٔ قطب کار می‌کند گسترش یافته است که از نظر تئوری اجازه می‌هد به هر نسبتی به غیر از نسبت ۲:۱ رایج نیز دست پیدا کنیم. این روش جدید به علت داشتن انعطاف‌پذیری و سادگی یکی از انتخاب‌های مطرح است.