پیش از انقلاب

 حسن روحانی از همان ابتدا و در آغاز جوانی، از نزدیک در جریان وقایع نهضت اسلامی و مبارزات سیاسی قرار گرفت و فعالیت سیاسی خود را با پیروی از امام خمینی(ره) آغاز کرد. وی از سال ۱۳۳۴، سفرهای تبلیغی و سخنرانی‌های روشنگرانه خود علیه حکومت وقت را در سرتاسر ایران آغاز نمود و در همان اولین سفر تبلیغی، توسط مأموران حکومتی بازداشت شد. وی در طول مبارزه نیز بارها دستگیر و ممنوع‌المنبر گردید. روحانی در آبان ۱۳۵۶، طی یکی از سخنرانی‌های افشاگرانه خود، برای نخستین بار با ابتکاری شجاعانه، لقب «امام» را برای بنیانگذار جمهوری اسلامی بکار برد.

روحانی در سال ۱۳۵۷ و همزمان با ورود امام به پاریس، فعالیتهای سیاسی خود را در اروپا ادامه داد و با حضور در جلسات انجمن اسلامی دانشجویان خارج از کشور در شهرهای مختلف انگلستان و فرانسه، ضمن رفع ابهامات و پاسخ به سؤالات ایرانیان خارج از کشور، در بیان مطالب و موضعگیری‌های روشنگرانه خود بی‌وقفه تلاش کرد.

پس از انقلاب

با پیروزی انقلاب اسلامی، حسن روحانی که نزدیک به دو دهه در مبارزات انقلابی فعال بود، به تثبیت انقلاب نوپای اسلامی همت گماشت و در اولین اقدام، در سال ۱۳۵۸، به ساماندهی ارتش آشفته و پادگان‌های از هم پاشیده پرداخت. وی در سال ۱۳۵۹ به نمایندگی مجلس شورای اسلامی انتخاب شد و در پنج دوره قانونگذاری به مدت بیست سال (از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۷۹) فعالیت نمود و مسئولیت نایب رئیسی مجلس (در دوره‌های چهارم و پنجم) و ریاست کمیسیون‌های دفاع (دوره‌های اول و دوم) و سیاست خارجی (دوره‌های چهارم و پنجم) را بر عهده گرفت. عضویت در شورای سرپرستی سازمان صدا و سیما از سال ۱۳۵۹ تا سال ۱۳۶۲ نیز از دیگر مسئولیت‌های وی در دوران پس از انقلاب بوده است.

در دوران جنگ ایران و عراق، روحانی مسئولیت‏های متعددی را همزمان عهده‌دار بود، از جمله عضو شورایعالی دفاع (از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۷)، معاونت فرماندهی جنگ (از سال ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۴) و ریاست ستاد قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیاء (از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۶). وی فرماندهی پدافند هوایی کل کشور بین سال‌های ۱۳۶۴ تا ۱۳۷۰ را نیز برعهده داشت. همچنین در سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۷، عضو شورایعالی پشتیبانی جنگ و رئیس کمیسیون اجرائی آن بود و بین سال‌های ۱۳۶۷ تا ۱۳۶۸ به معاونت جانشین فرماندهی کل قوا منصوب شد.

در سالروز فتح خرمشهر، حسن روحانی و جمعی دیگر از فرماندهان و مسؤولان پشتیبانی جنگ مفتخر به دریافت نشان درجه یک نصر از مقام معظم رهبری گردیدند.

روحانی پس از بازنگری قانون ‏اساسی جمهوری اسلامی ایران و تشکیل نهاد شورای عالی امنیت ملی، سمت نمایندگی رهبری را در این شورا عهده دار شد و به مدت ۱۶ سال (از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۴) در دوره‌های ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی دبیر شورای عالی امنیت ملی بوده است. وی همچنین به مدت ۱۳ سال (از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ و از ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۴) مشاور امنیت ملی رئیس جمهور وقت بوده است.

روحانی از سال ۱۳۷۰ به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد که تاکنون در این سمت فعالیت دارد. وی ریاست کمیسیون سیاسی-امنیتی-دفاعی این مجمع را نیز برعهده دارد.

روحانی در انتخابات میان‏دوره‏ای سومین دوره مجلس خبرگان رهبری در ۲۹ بهمن ۱۳۷۸ از حوزه انتخابیه استان سمنان به نمایندگی مجلس خبرگان رهبری انتخاب شد. در سال ۱۳۸۵ نیز به عنوان نماینده تهران به عضویت دوره چهارم این مجلس برگزیده شد و تاکنون در همین سمت فعالیت دارد. سمت‌های وی در مجلس خبرگان، ریاست کمیسیون سیاسی-اجتماعی این مجلس (از ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۵) و عضویت هیأت رئیسه و ریاست دفتر تهران دبیرخانه این مجلس (از ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۷) بوده است.

حسن روحانی در کنار مسئولیت‌های اجرایی همچنان به فعالیت‌های علمی خود ادامه داده است. وی از سال ۱۳۷۴ تا ۱۳۷۸، عضو هیأت امنای دانشگاه‌های تهران و منطقه شمال بوده و از سال ۱۳۷۱ نیز مرکز تحقیقات استراتژیک (یکی از معتبرترین مراکز پژوهشی کشور) را اداره می‌کند. وی با مرتبه علمی استاد پژوهشی، دارای کتب و مقالات متعددی به زبان‌های فارسی، انگلیسی و عربی است. در حال حاضر، سه فصلنامه معتبر علمی-پژوهشی به زبان‌های فارسی و انگلیسی در حوزه مباحث استراتژیک، سیاست خارجی و روابط بین‌الملل، با مدیر مسئولی وی منتشر می‌شود.

  انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲

 در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری، نام حسن روحانی باز هم به عنوان یکی از کاندیداهای احتمالی مطرح شده است. این بار برخلاف گذشته، او حضورش را "نفی" نمی‌کند. روحانی در پاسخ به سؤال خبرنگاران گفت: "اگر کاندیدا شوم مستقل می‌آیم."

روحانی معتقد است: هرکس رئیس‌جمهور بعدی شود با مشکلات بسیار زیادی روبروست. مشکلاتی که در هفت هشت سال ایجاد شده قطعاً نمی‌تواند در طی دو سه سال از بین برده شود و به زمان زیادی نیاز است.

حسن روحانی همواره از مهمترین منتقدان سیاست‌های دولت محمود احمدی نژاد بوده که به مناسبت‌های مختلف، انتقادات خود را مطرح کرده است:

"تولید با شعار درست نمی‌شود. باید کار کرد تا تولید به صرفه و با امنیت باشد."

"نخبگان اقتصادی و سیاسی معتقدند که دوران شعارگویی به پایان رسیده است و باید اعتماد را به مردم باز گرداند. در رأس شعارها، آوردن پول نفت بر سر سفره مردم و کاهش نرخ تورم قرار دارد."

"هدفمندی یارانه‌ها آن‌طور که قانون تعیین کرده است، اجرا نشد تا نقایص آن مشخص شود و سعی کنیم آن‌ها را برطرف کنیم. این قانون سلیقه‌ای اجرا شد. این نحوه اجرا، جز افزایش نرخ تورم تا ٢٤/٥ درصد، رشد ۷ برابر نقدینگی، کاهش تولید، افزایش نرخ ارز و در نهایت تعلیق اجرای آن، نتیجه‌ای درپی نداشت."

"وعده‌های غیرعملی دولت علاوه بر ضربه اقتصادی، به اعتماد مردم نیز ضربه وارد کرده و باعث شده‌است که مردم به هیچ یک از وعده‌های دولت اعتمادی نداشته باشند؛ یعنی هم ضربه به سرمایه اقتصادی و هم ضربه به سرمایه اجتماعی."

"کشور مدیر می‌خواهد نه نوکر."

"مردم دلار نمی‌خواهند، صداقت و برنامه می‌خواهند."

"این سیاست که همه را دشمن بدانیم نادرست است."

"نحوه ارتباط ما با کشورها مشخص نیست. امروز با بعضی از کشورها، دوست صمیمی هستیم، فردا رقیب و پس از آن متخاصم و دشمن می‌شویم."

"سیاست خارجی نیاز به علم و هنر دارد؛ دیپلماسی، سلیقه و شعار نیست."

روحانی با بیان دیدگاه‌های خود درخصوص انتخابات آینده گفت: جایگاه ریاست‌جمهوری جای کارآموزی نیست. رییس‌جمهور باید شجاع باشد؛ شجاع نه به این معنا که برابر ابرقدرتی سخن درشت بگوییم، این کاری است که همه می‌توانند آن را انجام دهند. شجاع یعنی اگر اشتباه کردیم با شجاعت به آن اعتراف کنیم و به مردم بگوییم اشتباه کردیم. با شرایط فعلی کشور، به فردی با قدرت اجماع‌سازی نیاز داریم که تجربه اجماع‌سازی را داشته باشد. ما با مشکلات خارجی روبه‌رو هستیم اما مهم‌ترین مشکلات ما ریشه داخلی دارد.

روحانی با اشاره به برخی مسائل اقتصادی، گفت: جامعه ما در بخش‌هایی، به ویژه اقتصادی، بی‌ثبات و دچار آشفته بازار است. اصحاب کهف یک بار خوابیدند و دیدند پول آنها در بازار معنای دیگری دارد ولی ظاهراً خواب هر شب ما خواب اصحاب کهف شده است و هر روز ارزش پول ما تغییر می‌کند.

  آثار

 از جمله آثار منتشرشده وی می‌توان به کتب زیر اشاره کرد:

  امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای (۱۳۹۰)

امنیت ملی و نظام اقتصادی ایران (۱۳۸۹)

اندیشه‌های سیاسی اسلام؛ جلد اول: مبانی نظری (۱۳۸۸)

اندیشه‌های سیاسی اسلام؛ جلد دوم: سیاست خارجی (۱۳۸۸)

اندیشه‌های سیاسی اسلام؛ جلد سوم: مسائل فرهنگی و اجتماعی (۱۳۸۸)

خاطرات دکتر حسن روحانی؛ جلد اول: انقلاب اسلامی (۱۳۸۷)

مقدمه‌ای بر تاریخ امامان شیعه (۱۳۹۱)

سن اهلیت و مسئولیت قانونی (۱۳۹۱)

آشنایی با کشورهای اسلامی (۱۳۸۷)

انقلاب اسلامی؛ ریشه‌ها و چالش‌ها (۱۳۷۶)

مبانی تفکر سیاسی امام خمینی (ره) (۱۳۷۸)

نقش حوزه‌های علمیه در تحولات اخلاقی و سیاسی جامعه (۱۳۹۰)

امنیت ملی و سیاست خارجی (آماده چاپ)

امنیت ملی و محیط زیست (آماده چاپ)

خاطرات دکتر حسن روحانی؛ جلد دوم: دفاع مقدس (آماده چاپ)

(The Islamic Legislative Power (1994

 (The Flexibility of Shariah; Islamic Law (1996